Гульня для дзіцяці дашкольнага ўзросту з’яўляецца вядучым відам дзейнасці, формай арганізацыі жыццядзейнасці і асноўным сродкам ўсебаковага развіцця. Пачынаючы з малодшага дашкольнага ўзросту, дзеці праяўляюць цікавасць да гульні. Аднак яны не валодаюць цалкам гульнявымі навыкамі, у сувязі з чым дзецям вельмі цікава гуляць з дарослым. Да сярэдняга дашкольнага ўзросту, дзеці ўжо ўмеюць гуляць адзін з адным, адной з найбольш цікавых для іх гульняў з’яўляецца сюжэтна-ролевая гульня.
Сюжэтна-ролевая гульня — гэта гульня, якая мае канкрэтны сюжэт – шэраг узаемазвязаных падзей і сітуацый, і ролі, якія размяркоўваюцца паміж яе ўдзельнікамі, і з’яўляюцца асноўным стрыжнем гульні.Сюжэтна-ролевая гульня накіравана на развіццё ў дзяцей памяці, мыслення, уяўлення і асобы ў цэлым. Педагагічная каштоўнасць сюжэтна-ролевай гульні заключаецца ў тым, што акрамя ўзаемаадносін, якія дыктуюцца дзецям сюжэтам гульні, паміж імі ўзнікаюць і іншыя рэальныя і сапраўдныя. У працэсе гульні дзеці вучацца ўзаемадзейнічаць адзін з адным, разумеюць, як яны ставяцца да поспехаў і няўдач, вучацца вырашаць канфліктныя сітуацыі. Гульня дапамагае дзіцяці пераадолець сваю нясмеласць і сарамлівасць, фарміруюць разнастайныя навыкі (працоўныя, гульнявыя, камунікатыўныя і т .д.) у залежнасці ад сюжэту гульні.

Сюжэтна-ролевая гульня вучыць дзяцей самастойна ўсталёўваць узаемаадносіны з калектывам, развівае навыкі прадуктыўных зносін. Гульня можа быць арганізавана выхавальнікам, які тлумачыць дзецям сюжэт, размяркоўвае ролі і кіруе ўсім працэсам гульні. Гэтак жа гульня можа быць арганізавана дзецьмі самастойна. Пры самастойнай арганізацыі гульні, дзеці самі размяркоўваюць ролі і сочаць за развіццём сюжэту. Гульня можа быць арганізавана дзецьмі па прачытанай казцы, прагледжанаму мультфільму, а таксама сюжэт можа быць прыдуманы стыхійна (напрыклад, гульня ў школу, бальніцу і г.д.). У працэсе сюжэтна-ролевай гульні, сумесная гульнявая дзейнасць спрыяе фарміраванню ў дзяцей арганізаванасці, адказнасці, навыкаў самакантролю і самарэгуляцыі, узгодненасці з дзеяннямі іншых дзяцей. Падчас развіцця сюжэту гульні дзеці набываюць навыкі планавання, творчага ўяўлення, ініцыятыўнасці, актыўнасці, мэтанакіраванасці і г. д.
Такім чынам, роля сюжэтна-ролевай гульні ў выхаванні дзіцяці дашкольнага ўзросту вельмі вялікая, так як яна спрыяе ўсебаковаму і паўнавартаснаму развіццю асобы дзіцяці, фарміраванню ў яго неабходных навыкаў і ўменняў.
Асаблівасці сюжэтна-ролевай гульні ў дашкольным узросце
Дашкольны ўзрост з’яўляецца адным з найважнейшых перыядаў станаўлення асобы, фарміравання перадумоў неабходных для далейшага развіцця.
У перыяд дашкольнага дзяцінства дзіця набывае ўсе неабходныя веды аб навакольным яго свеце, выпрацоўвае навыкі правільных паводзін у грамадстве, закладваюцца асновы характару асобы.
Гульня аказвае вялікае значэнне на выхаванне і развіццё дзіцяці дашкольнага ўзросту, а асабліва сюжэтна-ролевая гульня.
Асаблівасці сюжэтна-ролевай гульні ў дашкольным узросце.
Абавязковае выкананне правілаў — аказвае ўплыў на фарміраванне ў дзіцяці ўменняў дзейнічаць у адпаведнасці з патрабаваннямі, кантраляваць уласныя паводзіны. Дадзеныя ўменні і навыкі не з’яўляюцца самастойна, так жа складана іх выпрацаваць дапамогай строгіх указанняў дзіцяці. У той жа час у гульні, падпарадкаванне вызначаным правілам выцякае з самой гульні і фарміруецца ў дзіцяці без прымусу. Акрамя таго, асвойваючы правілы гульні, дзіця асвойвае і маральныя нормы, якія заключаны ў ролі.
Сацыяльны матыў. Сюжэтна-ролевая гульня прадастаўляе дзіцяці магчымасць «пабываць» у свеце дарослых, «прымерыць » на сабе разнастайныя прафесіі, паспрабаваць разабрацца і зразумець спецыфіку ўзаемаадносін паміж дарослымі. Усё гэта дапамагае дзіцяці вызначыцца са сваім сацыяльным статусам.
Эмацыйнае развіццё ў гульні. Сюжэтна-ролевая гульня багатая тымі эмоцыямі, якія яшчэ часам не даступныя дзіцяці ў яго жыцці. У працэсе гульні дзеці могуць выпрабаваць розныя пачуцці, якія аказваюць уплыў на фарміраванне яго маральнага аблічча. Нягледзячы на тое, што дзіця перажывае ўсе гэтыя эмоцыі, яно ўсё ж такі разумее, што яны не рэальныя. Гэта падцвярджаецца тым, што падчас гульняў дзеці выкарыстоўваюць словы «понарошку», «як быццам» або «па праўдзе». Аднак усе гульнявыя перажыванні заўсёды шчыра для дзіцяці.
Інтэлектуальнае развіццё дзіцяці. Сюжэт і яго развіццё звязана з агульным разумовым развіццём дзяцей, фарміраванне ў іх інтарэсаў і патрэбаў. У працэсе гульні ў дзяцей ўзнікае цікавасць да розных відаў чалавечай дзейнасці (працоўнай, вучэбнай і г.д.) і розным падзеям у жыцці чалавека (дзень нараджэння, паездка на адпачынак, паступленне на працу і г. д.). Усё гэта аказвае ўплыў на сюжэт гульняў, даволі часта ён становіцца стойкім, так як захоплівае думкі і ўяўленне дзяцей.
Напрыклад, гульня ў марское падарожжа можа працягвацца некалькі дзён, яна штодня аднаўляецца дзецьмі, пры гэтым сюжэт развіваецца.
Развіццё творчасці і ўяўлення. Нягледзячы на тое, што сюжэтна-ролевыя гульні ажыццяўляюцца па канкрэтным сюжэце і падпарадкаваныя адной лініі развіцця дзеянняў, яны даволі часта спалучаныя з імправізацыяй. Падчас гульні ў дзяцей могуць узнікнуць розныя ідэі далейшага развіцця сюжэту. Гульнявая творчасць адбіваецца на змесце гульні, камбінуючы разнастайныя ўражанні, падзеі і г .д. дзеці, гуляючы могуць спалучаць сюжэт і ролі гульні з тымі ведамі, якімі яны валодаюць у розных варыянтах і камбінацыях. Усе гэтыя дзеянні развіваюць у дзяцей творчы патэнцыял і ўяўленне.
Развіццё маўлення. Гуляючы ролю ў сюжэтна-ролевай гульні, дзіця не толькі павінна адлюстраваць свайго героя вонкава, яго характар і ўзаемадзеянне з іншымі героямі, але выказваць яго пачуцці, думкі, перажыванні, узгадняць дзеянні. Усё гэта дасягаецца з дапамогай маўленчых зносін. У працэсе гульні дзіця вучыцца не толькі выказваць свае думкі, але пачуцці, жаданні і задумы. Усё гэта пашырае слоўнікавы запас, удасканальвае камунікатыўныя навыкі і актывізуе маўленне дзіцяці.