Праблема дзіцячага дарожна-транспартнага траўматызму сёння як ніколі актуальная. З кожным годам хуткасць руху, шчыльнасць транспартных патокаў на вуліцах і дарогах хутка ўзрастаюць, і будуць павялічвацца ў далейшым. Для дашкольнікаў дарога ўяўляе сур’ёзную небяспеку. На жаль, вельмі часта ў выніку няшчасных выпадкаў на дарозе пакутуюць дзеці. Для вырашэння праблемы захавання здароўя і жыцця дзяцей, папярэджання дарожна-транспартных здарэнняў з іх удзелам, істотнае значэнне мае своечасовая і якасная падрыхтоўка дзіцяці да ўмоў бяспечнага дарожнага руху з самага ранняга дзяцінства. Кажучы пра прычыны дарожна-транспартных здарэнняў з удзелам дзяцей, мы часта сустракаемся са словам «звычка». Як правіла, гаворка ідзе пра негатыўныя звычкі, а дакладней аб адсутнасці станоўчых. Звычка — гэта паводзіны чалавека, замацаваныя шматразовым паўторам. Звычка спыняцца перад праезжай часткай, аглядаць яе злева і справа з паваротам галавы, пераходзіць дарогу толькі ва ўстаноўленым месцы, клапаціцца пра сваю бяспеку можа з’явіцца толькі ў выніку штодзённай, карпатлівай працы, калі атрыманыя дзецьмі тэарэтычныя веды па ПДР абавязкова замацоўваюцца шматлікім, сістэматычным практычным паўторам .Калі штодня, падыходзячы да праезжай часткі, казаць дзіцяці: «Стой, дарога!», то спыняцца для яго стане звычкай. Калі заўсёды, выйшаўшы з аўтобуса, весці дзіця да пешаходнага пераходу, то такі маршрут для яго стане звыклым. Улічваючы ўзроставыя асаблівасці дзяцей, наяўнасць станоўчых звычак для іх з’ява жыццёва неабходнае, па іншаму гэта завецца — навыкі бяспечных паводзін на дарозе.Каб выпрацаваць станоўчую звычку, не абавязкова весці дзіця да праезжай часткі. Гэта можна зрабіць і ў групе, пры правядзенні заняткаў па правілах дарожнага руху, маючы мінімум дарожных знакаў і атрыбутаў.Так, у першай малодшай групе дзецям неабходна растлумачваць, што пераходзіць дарогу можна толькі ў суправаджэнні дарослага, трымаючы яго за руку. Асноўнымі формамі працы з дзецьмі дадзенага ўзросту з’яўляюцца: сумеснае з выхавальнікам разглядванне малюнкаў, ілюстрацый, гутаркі, чытанне і паўтор за выхавальнікам вершаў, паказ інсцэніровак, падчас якіх дзеці вучацца разумець значэнне слова «небяспека». Найбольш эфектыўнай формай азнаямлення дзяцей з асновамі бяспекі з’яўляецца гульня. Малых вучаць адрозніваць чырвоны і зялёны колеры. Дзецям пры гэтым можна патлумачыць, што чырвоны і зялёны колеры адпавядаюць сігналах святлафора для пешаходаў. Чырвоны сігнал забараняе рух, а зялёны дазваляе (пажадана паказаць ім спачатку святлафоры з кружочкамі, а затым з чалавечкамі). Пры правядзенні гульні «Чырвоны — зялёны» выхавальнік тлумачыць, што калі ён паказвае чырвоны кружок — трэба стаяць, а калі — зялёны — павярнуць галаву налева і направа, а потым крочыць. Так замацоўваецца звычка аглядацца перад выхадам на праезжую частку нават на зялёны сігнал святлафора.
Важнае значэнне ў працы з дзецьмі дадзенай групы мае фарміраванне прасторавай арыенціроўкі. Пачынаць мэтазгодна на абмежаванай плоскасці (ліст паперы, стол). Для развіцця арыенціроўкі ў прасторы, уменняў дзейнічаць па сігналу мэтазгодна выкарыстоўваць рухомыя гульні «Уцякайце да мяне», «Цягнік», «Да лялек у госці» і г.д. У гульнях у дзяцей замацоўваюцца прадстаўленні наперад — назад.
З дзецьмі другой малодшай групы неабходна працягваць працу па пашырэнні ўяўленняў аб навакольным свеце, фарміраванню арыенціроўкі ў прасторы, вучыць разумець і ўжываць паняцці тут, там, уверсе, унізе, блізка, далёка. У гэтай групе дзеці працягваюць знаёміцца з вуліцай, дарогай і небяспекамі, якія там сустракаюцца, з рознымі відамі транспартных сродкаў: грузавымі і легкавымі аўтамабілямі, маршрутнымі транспартнымі сродкамі (аўтобусамі, тралейбусамі, трамваямі). Хлопцы разглядаюць ілюстрацыі з выявай машын, назіраюць за транспартам падчас прагулак. Яны ўжо ведаюць, што транспартныя сродкі маюць розныя «габарыты». Тут дарэчы адпрацаваць ўменне дзіцяці «бачыць» вялікая транспартны сродак (хутка або павольна рухаецца) як прадмет, які можа хаваць за сабой небяспеку. Выкарыстоўваючы розныя ілюстрацыі, наглядныя дапаможнікі важна навучыць дзяцей саміх знаходзіць такія прадметы на дарозе (транспартныя сродкі, дрэвы, хмызнякі, гурбы). А затым у ходзе практычных заняткаў выпрацаваць звычку выходзіць з-за прадметаў, якія замінаюць агляду , уважліва гледзячы па баках. Педагог павінен абавязкова выкарыстоўваць такія формы работы з дзецьмі, як чытанне мастацкай літаратуры, інсцэніроўкі з дапамогай цацак, індывідуальныя заняткі з дзецьмі, гульні.
Расказваючы аб прызначэнні маршрутных транспартных сродкаў, выхавальнік знаёміць дзяцей з правіламі паводзін у грамадскім транспарце, пасля замацоўваючы атрыманыя веды на практыцы. Уменне правільна паводзіць сябе ў грамадскім транспарце павінна стаць звычкай. У сярэдняй групе неабходна прадоўжыць работу па развіццю арыенціроўкі ў навакольным асяроддзі, замацоўваючы паняцці «тратуар» і «праезжая частка», дзеці знаёмяцца з месцамі руху машын і людзей, адпрацоўваюць навык хадзьбы па тратуары, прытрымліваючыся правага боку).
Новай для іх будзе размова пра пешаходны пераход, яго прызначэнне. Дзеці павінны навучыцца знаходзіць яго на ілюстрацыях ў кнігах, на макетах. Пасля чаго варта растлумачыць дзецям важнасць правільных паводзін на самім пешаходным пераходзе і пры падыходзе да яго (спыніцца на пэўнай адлегласці ад краю праезжай часткі, уважліва агледзець праезжую частку, павярнуўшы галаву налева, а затым направа, пры руху да сярэдзіны дарогі кантраляваць сітуацыю злева, а з сярэдзіны дарогі — справа).
І ў сярэдняй групе, і далей у старэйшай групе неабходна падчас практычных заняткаў рэгулярна адпрацоўваць навыкі пераходу праезжай часткі. Лягчэй за ўсё гэта зрабіць у гульні. У групе або на гульнявой пляцоўцы пазначыць праезжую частку, тратуары і пешаходны пераход. Кожнае дзіця павінен падысці да пешаходнага пераходу, спыніцца на пэўным адлегласці ад яго, уважліва агледзець праезжую частку, павярнуўшы галаву налева, а затым направа, пераканаўшыся, што транспарту няма, выйсці на пешаходны пераход, пры руху да сярэдзіны дарогі кантраляваць сітуацыю злева, а з сярэдзіны дарогі — справа.
Усе дзеянні дзяцей павінны быць даведзены да аўтаматызму, правільныя паводзіны на пешаходным пераходзе павінны стаць звычкай.У старэйшай групе веды дзяцей пра бяспечныя паводзіны на вуліцы ўдакладняюцца і дапаўняюцца, дзеці павінны атрымаць выразныя прадстаўлення аб тым, што правілы дарожнага руху накіраваны на захаванне жыцця і здароўя людзей, таму ўсе абавязаны іх выконваць. Неабходна пазнаёміць дзяцей і з правіламі пераходу чыгуначных пераездаў. Дзеці павінны зразумець, што цягнік, як і машыну, спыніць адразу немагчыма. Таму пры пераходзе неабходна выконваць пэўныя правілы. Дзяцей старэйшага дашкольнага ўзросту неабходна навучыць адрозніваць дарожныя знакі, прызначаныя для вадзіцеляў і пешаходаў. Іх знаёмяць з папераджальнымі знакамі ( «Дзеці», «Пешаходны пераход»), забараняючымі ( «Уезд забаронены», «Пешаходны рух забаронены», «Веласіпедная рух забаронены»), прадпісваючымі ( «Рух прама», «Рух направа»), інфармацыйна -указательнымі ( «Месца прыпынку аўтобуса», «Пешаходны пераход» і інш.). Неабходна растлумачыць дзецям, што абазначае кожны знак, разыгрываць сітуацыі з дапамогай макета горада са святлафорамі, аўтамабілямі, пешаходамі.Неабходна знаёміць дашкольнікаў з правіламі язды на веласіпедзе: ездзіць на веласіпедзе ў горадзе можна толькі там, дзе няма аўтамабіляў; маленькія дзеці павінны катацца на веласіпедзе толькі ў прысутнасці дарослых; дзецям старэйшага ўзросту нават у прысутнасці дарослых не варта ездзіць па тратуары, так як яны будуць замінаць пешаходам, могуць наехаць на маленькае дзіцяці, збіць пажылога чалавека, наехаць на каляску. Дзецям можна прапанаваць розныя сітуацыі, намаляваныя на малюнках. Карысна разыграць гульнявыя сюжэты на тэму: дзе можна і дзе нельга катацца.Асноўныя формы работы з дзецьмі старэйшай групы: чытанне мастацкай дзіцячай літаратуры, дзіцячая творчасць, інсцэніраваныя пастаноўкі, дыдактычныя гульні, рашэнне праблемных сітуацый, творчыя заданні, прагляд фільмаў, сустрэчы з супрацоўнікамі ДАІ, тэматычныя экскурсіі, прагулкі, спартыўныя спаборніцтвы, рухомыя гульні.У мэтах фарміравання ў дзяцей ўстойлівых навыкаў бяспечных паводзін на вуліцах і дарогах неабходна падтрымліваць цесную сувязь паміж усіміраздзеламі праграмы. Веды, уменні, навыкі, атрыманыя дзецьмі на занятках па азнаямленню з навакольным светам, на экскурсіях, гутарках, павінны замацоўвацца, удакладняцца, дапаўняцца на занятках па развіцці маўлення, азнаямленню з мастацтвам і развіццю выяўленчай дзейнасці, фізічнай культуры, музычным занятку, у працоўнай дзейнасці.
На занятках неабходна пастаянна надаваць увагу фарміраванню ў дзяцей умення арыентавацца ў прасторы, што цесна звязана з навучаннем дзяцей культуру паводзін на вуліцы. Важна заўсёды памятаць, што развіццё такіх уменняў і якасцей, як хуткасць рэакцыі на змяненне навакольнага становішча, увага, адказнасць, упэўненасць, фарміраванне каардынацыі рухаў, вельмі важныя для забеспячэння асабістай бяспекі ва ўмовах паскараючагася жыццёвага рытму на дарогах, бо менавіта адсутнасць гэтых якасцей становіцца прычынай дарожных здарэнняў.